Storage

Türkiye, yeraltı depolaması  yönünden nispeten zayıfdır. Depolama tesislerinin toplam kapasitesi 2.1 Bcm ile 2009 tüketiminin %5.6’dan azına karşılık gelmektedir ki bu, Avrupa’daki birtakım belli başlı gaz kullanıcılarınınkiyle karşılaştırıldığında düşük bir rakamdır. Depolardan çekilebilecek maksimum gaz oranı, kış tüketim değerinin %13 civarına denktir. Türkiye’nin Marmara’nın kuzeyi’nin altında bulunurken, Değirmenköy ise kara sahasındadır. Bunlar tükenmiş doğal gaz üretim sahalarıdır. 2007/08 kışında faaliyete başlamışlardır. Acil durum halinde sistemi dengelemek için Rus gazı kullanmaktadırlar; özellikle 2008 başlarında İran gazı ve Ocak 2009’da da Ukrayna üzerinden gelen gaz kesildiğinde, depoların varlığı çok büyük önem arz etmiştir.  bölgesinde bulunan ve birlikte işletilen Kuzey Marmara ve Değirmenköy’deki başlıca iki tesisinin halen 2.1 Bcm’lük bir kapasitesi bulunmaktadır. Kuzey Marmara, Marmara Deniz

Depolama Tesisleri, 2011

Her iki işletme tesisi de TPAO tarafından geliştirilmiştir. Temmuz 1999’da TPAO, 15 yıllık kiralama sözleşmesi çerçevesinde bu tesisleri BOTAŞ’a kiralamış, TPAO mülkiyet sahibi olarak kalmaya devam etmiş, BOTAŞ müşteri olmuştur. İlk sözleşme, o yılki kapasite artışlarını kapsayacak şekilde Eylül 2009’da gözden geçirilmiştir.  Kapasitede yapılması planlanan eklemeler şunlardır:

– Kuzey Marmara ve Değirmenköy’ün Genişletilmesi: Kapasitenin iki aşamada 3.0 Bcm’e kadar artırılması planlanmaktadır:
– Değirmenköy deposunun genişletilmesiyle ve yakındaki gaz sahalarının eklenmesiyle çekiş miktarının 2012 sonu itibarıyla artırılması
– Kuzey Marmara sahasının genişletilmesiyle çekiş miktarının 2015 sonu itibarıyla daha da artırılması

Yapılan planlar sonrasında, 900 Mn m3 ilave depolama kapasitesi oluşturulacaktır. Bu kapasitenin özel sektörün kullanımına açılması gerekmektedir.

• Tuz Gölü Yeraltı Depolama Projesi: Bu proje, 0.46 Bcm yastık gazı olmak üzere toplam 0.96 Bcm kapasiteli 12 ayrı mağaradan oluşmaktadır. Kasım 2009’da Enerji Bakanı Taner Yıldız, ilk altı mağaranın 2014’te faaliyete geçirileceğini, kalan altısının ise 2017’de tamamlanacağını söylemiştir. Proje, Ankara’nın 210 km güneydoğusunda bulunmaktadır. 2005’te Dünya Bankası, bu tesisin inşasına yardımcı olmak üzere 325 Milyon $’lık bir krediyi onaylamıştır. (Bu kredi aynı zamanda Çorum’da 30 MW’lık kompresör ve Erzincan’da da 39 MW’lık kompresör için de fon içermektedir.)

• TPAO’nun Trakya’daki doğal gaz sahaları: TPAO ve Amity Oil, Boğaziçi’nin batısında Trakya’da 0.6 Bcm gazı depolamak üzere kullanılabilecek, tükenmiş doğal gaz sahaları tespit etmiştir. Depolama için uygun bulunan sahalar, aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bunların tamamlanması ile ilgili henüz hiçbir tarih kesinleşmemiştir.
• Tarsus soda madenleri: Türkiye’nin güneyindeki Mersin’de iki adet potansiyel depolama alanı bulunmaktadır – Arabali ve Tarsus. Aralık 2010’da, EPDK bu sahaların geliştirilmesi ile ilgili firmaların müracaatları için çağrıda bulunmuştur.

LNG Terminalleri

Türkiye’de iki adet LNG  terminali bulunmaktadır:

• Marmara Ereğlisi terminali, İstanbul’un 120 km batısında, Marmara Denizi’nin kuzey tarafında bulunmaktadır. Sahibi ve işletmecisi BOTAŞ’tır.

• EgeGaz terminali, İzmir’in 80 km kuzeyinde, Aliağa’da bulunmaktadır. Sahibi ve işletmecisi Çolakoğlu Grubu’nun bir firması olan EgeGaz’dır. EgeGaz’ın EPDK’dan LNG depolama lisansı ve Kasım 2008’den bu yana da spot ithalat lisansı bulunmaktadır.

Marmara Ereğlisi terminalinin 3*85,000 metre küplük sıvı depolama kapasitesi ve saatte 917,000 m3 çıkış  kapasitesi (günde 22.1 Mn m3 ya da yılda 8 Bcm) bulunmaktadı

r. 2004’te bu tesis, karayolu tankerlerine LNG sağlamaya başlamıştır. BOTAŞ dördüncü depolama tankını da eklemeyi planlamaktadır.

İzmir’in hemen kuzeyinde Aliağa’da özel bir şirket olan EgeGaz tarafından ikinci bir LNG depolama ve yeniden gaz doldurma terminali inşa edilmiştir. Terminalin 2*140,000 metre küp sıvı depolama kapasitesi ve saatte 685,000 metre küplük (6 Bcm/yıl) çıkış kapasitesi bulunmaktadır. 2011 yılında BOTAŞ, EgeGaz’ın çıkış kapasitesini, dizayn kapasitesinin yarısı olarak belirleyerek, açıkça spot LNG ithalatını sınırlamak üzere bir girişimde bulunmuştur. Terminal 2001’de tamamlanmıştır fakat iletim  şebekesine ancak 2006’da bağlanabilmiştir. Nisan 2009’dan bu yana EgeGaz kendi adına kargo ithali yapmaktadır. 2009’da şebekeye 0.4 Bcm ve 2010’da da 2.7 Bcm gaz girişi yapmıştır.

Uzun vadede BOTAŞ’ın planları arasında, Ceyhan’da sıvılaştırma terminali kurulması da bulunmaktadır. Bu proje, BOTAŞ’ın sunumlarında yer almakta ve bu terminalin inşasına ilgi duyan Gazprom ile yapılan görüşmelere de konu olmaktadır. Henüz hiçbir ayrıntılı planlama yapılmamıştır ve proje kısa vade planları içinde yer almamaktadır. Diğer potansiyel ithalatçılar da bu terminallerden yararlanmak istemektedirler. Toplam 26 şirket, spot LNG ithalatı yapmak için lisans almıştır, fakat bugüne kadar sadece BOTAŞ, Marmara Ereğlisi’nden ve yine sadece BOTAŞ ve EgeGaz Aliağa’dan yararlanabilmiştir.

Haziran 2010’da Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, iki terminal için Kullanım Usul ve Esasaları (KUE)  yayınlamıştır. Büyük ölçüde terminal sahipleri tarafından hazırlanan KUE, spot LNG ithalatçıları da dahil olmak üzere gelecekteki ithalatçıların kapasitelerini 12 ay önceden ayırtmalarını, sözleşmelerinin ayrıntılarını sunmalarını ve kışın, gazın terminale girişini takip eden 10 gün içerisinde, yazın ise 15 gün içerisinde terminalden  gazı çıkarmalarını gerektirmektedir.